‘PKK gerçeği görülmeli’

17 Nisan 2011 Pazar 19:42

‘PKK gerçeği görülmeli’

 
Diğer taraftan, ülkenin ‘demokrat aydın’ları bile BDP’yi habire, ‘PKK bağlantısı’ ile sıkıştırmak konusunda hiç tereddüt göstermiyorlar. ‘Barış süreci’ bu kafayla ilerleyebilir mi sanıyorsunuz?

NURAY MERT yazdı / MİLLİYET

Seçim sürecinde, siyasi tartışmanın düzeyi en başından belden aşağı vurma hizasına taşındı. Bu konuda serbest vuruşun en kolay yapıldığı alan Kürt meselesi, en kolay hedef Kürt siyasetçiler!

‘Kürt açılımı’ öncüsü iktidar partisinin değişmez belediye başkanı Melih Gökçek, zamanında yerel seçimlerdeki rakibi Murat Karayalçın’ı, ‘PKK yandaşı’ olmakla suçlamıştı. Gökçek, bu konuda yalnız değil, iktidar partisi CHP’yi, zamanında DEP’lileri Meclis’e taşımakla ‘suçlamak’tan geri durmadı. Kürt açılımı yaptığını iddia edenler, DEP’lileri Meclis’ten yaka paça götürüp hapse tıkanlar yerine, onları ‘Meclis’e taşıyanları’ sorgulamakta tereddüt göstermediler. Belli ki, kalınan yerden devam edilecek. Son olarak, Gökçek, CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu için, twitter’a, ‘PKK’nın avukatı’ yazmış. BDP bağımsız adayları için, suç duyurusu yapar eda ile, ‘PKK adayları’ tabiri kullanmak da, belli ki prim yapan bir iş haline gelmiş.

Tereddüt göstermiyorlar

Diğer taraftan, ülkenin ‘demokrat aydın’ları bile BDP’yi habire, ‘PKK bağlantısı’ ile sıkıştırmak konusunda hiç tereddüt göstermiyorlar. ‘Barış süreci’ bu kafayla ilerleyebilir mi sanıyorsunuz? ‘Kürt siyasal hareketinin’ bir temsilcisi olan BDP’nin, Kürt silahlı siyasal mücadele hareketi ile aynı tabana sahip olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu koşullar altında, BDP’yi sıkıştırmanın anlamı, ‘meşru sayılmak istiyorsan toplumsal tabanını demokratik zeminde temsil etme iddiasından vazgeç’ demektir. Bu, taleplerini, görüşlerini beğenelim, beğenmeyelim, ciddi bir toplumsal kesimin sesini demokratik siyaset dışına itme çabasıdır. Zaten Kürt siyasal hareketi bu anlayış yüzünden silahlı mücadeleye bel bağlamadı mı?

Artık daha açık konuşmanın zamanı geldi. Bir yandan Kürt siyasal hareketi ile müzakere edip, diğer yandan, ‘PKK terör örgütü söylemi’ni ‘siyasal şantaj’ olarak devreye sokmak, Türkiye kamuoyunu da yanıltmak, çatışmacı bir ortamı canlı tutmaktan başka bir işe yaramıyor. PKK üzerine de, açık ve dürüst  konuşmanın zamanı geldi veya gelmeli. Halihazırda, dövmenin serbest, övmenin suç olduğu PKK hareketi üzerine, ikisini de yapmadan konuşmak bile mümkün değil. Oysa, bu tabuyu yıkmadan, Kürt meselesini değil çözmek, hakkıyla tartışmak imkânsız.

Dürüstçe konuşalım

O zaman gelin, bu konuyu dürüst bir biçimde konuşmaya başlayalım. Hiçbir demokrasi, silahlı siyasal hareketleri, şiddete dayalı yöntemleri meşru görmez, göremez. Ancak şunu unutmayalım, ‘demokratik rejimleri’, ‘şiddet’e karşı ‘koruyan’ yasaklar, kolluk güçleri, her tür baskı değil, ‘özgürlük alanı’nın geniş olması özelliğidir. Demokrasilerin temel mantığı, toplumun her kesiminin, her talep ve düşüncesini özgürce ifade edebilmesi ve örgütlenebilmesine imkân sağlayarak, şiddete yönelimin önünü kesmektir. Ancak bu koşulu gerçekleştiren rejimlere demokrasi denilir. Aksi, demokrasi olduğunu iddia eden ama bunun koşullarını sağlamayan sistemlerin, meşruiyetini yitirmesi sonucunu verir. Yani, birileri sizin demokrasi dediğiniz sistem içinde sesini çıkaramıyor, sürekli susturulmaya, sindirilmeye çalışılıyorsa, sistem onların gözünde meşruiyetini yitirir, onlar için her yol mübah görülür. Kürt meselesinde olan budur.

Dahası, bu süreç yaşandıktan sonra, filmi geri sarmak mümkün değildir. Silahlı mücadele ile sesini duyurmuş bir hareket, silahı en büyük güvence olarak görür. Bu büyük bir sorundur, ancak PKK gerçeği budur. Barışı kurmak adına, silahlı siyasal bir hareketi silahsızlandırma süreci, öncelikle bu gerçeği dikkate almak durumundadır.

Dikkate alınması gereken diğer bir gerçek, silahsızlandırma sürecinin bir kesimin onurunu rencide edecek tedbirlerle olamayacağıdır. ‘Pişmanlık yasası ve mantığı’ bu nedenle sonuç vermedi, veremezdi. Şimdilerde, aynı mantık, silahlı mücadele verenleri ‘gizli işsizler ordusu’ olarak görmek, müzakereleri ‘affedilenlerin’ nereye yerleşeceğini tanzim etmek şeklinde tezahür ediyor. Bölgede birçok insan sadece işsiz ve evsiz kaldığı için dağa çıkmıyor, ‘ezilen halkı, çiğnenen gururu adına onurlu bir mücadele verdiğini’ düşündüğü için, canını feda etmeyi göze alıyor. Barışı yeniden kurma sürecini, bir yandan babacan bir eda ile ‘affetme’, diğer yandan ‘işsizlere meslek kazandırma, yer yurt bulma’ mantığı çerçevesinde yürütmenin anlamı ve karşılığı yok.

Terörle mücadele mantığı

Bu gerçeği görmezden gelmenin sonucu olarak PKK’nın toplumsal tabanı azalmıyor, artıyor. Köy boşaltarak olmadı, siyasal temsili ‘terörle mücadele mantığı’ ile köşeye sıkıştırarak hiç olmaz. Ayrıca, bölgede, silahlı mücadeleyi çare olarak görmeyen, bu nedenle bu harekete karşı çıkanların olması başka, bunları harekete karşı ‘koz’ olarak kullanmaya yeltenmek başka bir şeydir. Altan Tan ve Şerafettin Elçi, belli ki, bu yöntemden, bu gayretten rahatsız olarak BDP çatısında aday olmaya karar verdiler.

Son olarak, BDP Kürtlerin hepsini temsil etmiyor diye, milyonlarca insanı temsil ettiği gerçeğini görmezden gelemeyiz. BDP’yi temsil eden toplumsal taban, büyük ölçüde silahlı mücadeleyi ‘özgürlük hareketi’ olarak görüyor. Milyonlarca insanı terörü desteklemekten hapse tıkmak mümkün ve adil olmayacağına göre, doğrusu, çareyi ‘PKK’yı terör örgütü diye tasnif edip, ‘terörle mücadele’ mantığı ile tasfiye etme anlayışını gözden geçirmektir. Bunu yapabilmek için öncelikle, PKK konusunda, ‘terörü övme’ töhmeti altında kalmaksızın açık ve dürüst biçimde konuşmaya başlamaktır. Bu gerçeği görmek ve tartışmanın önünü açmak bile barış ve çözüm yolunda önemli bir adım olur.

Adaletin Yetişkin çocukları

16 Nisan 2011 Cumartesi 16:33

Adaletin Yetişkin çocukları

 
Bir hayal, bir yaşam, bir şehir, bir irade, bir anne ve bir belediye başkanı artık cezaevindeydi. Sonra biz karmaşanın ortasında debelenirken unuttuk onu.

MEHMET RON YAZDI:

Onunla ilk kez kısa bir ziyaret için geldiği bizim evde karşılaştım. Güler yüzlü ve gözlerinde kararlı bir ifade bulunan sıcakkanlı bir kadındı. Hayatın erken yaşlarda olgunlaştırdığı insanlardandı. Güzel şivesiyle Kürtçe konuşmaya başladığında ideallerinin büyüklüğüyle tanıştım. Yüzündeki kararlı ifadenin sırlarını açıklıyordu. Üstelik yabancı sayılırdı buradaki herkes için Her şeye rağmen hayalini gerçekleştirmek üzere burada bulunduğunu anladım. Burada, mücadelenin ve başkaldırının kalbinde.

Hareketlerinin tümünde bir “layık olma” çabasının itinası mevcuttu. Ve bir şehri yönetmeye hazırdı. Daha önceki idarecilerin “Ateşten Gömlek” dediği, patlamaya hazır ve ara sıra kül püskürten bir volkan gibi hazır olan şehri yönetmeye adaydı.

O böylesine bir uğraş içindeyken halk gittikçe şiddetlenen bir karmaşanın sesi ile irkiliyordu. Dinç, kararlı ve mağrur bir duruş ile. Yine de kimse bu ateşten gömleği bir kadına emanet etmeye hazır değildi daha. Şehrin her sokağında her kahvesinde ve her bakkalında o konuşuluyordu. Halk, ataerkil hareketleri ile eskiden beri otoriteyi erkeğe teslim etmişti ve şimdi bir kadın otoriteye aday oluyordu.

Konuşmanın ilerleyen saatlerinde gözlerim çorabındaki deformelere ilişince gayri ihtiyari gülümsedim. Yüz elli bine varan nüfusuyla koca yatırımlara gebe olan şehir, yoksulluğunun haklı mağrurluğu ve kendisini adadığı hedefleri ile bu “annekadın”a emanet olacaktı. Haftalar sonraki seçimlerde onun adını ulusal medyada kırılan rekorlarla beraber duyduk. Halkın neredeyse yüzde yüzü tarafından seçilen bir başkandı o artık.

Onun yakın bir takipçisiydim. Devraldığı şehrin kanayan sokaklarındaki acıyı ve patlamaya hazır genç kitlesinin heyecanını anlamaya çabaladı. Parlak fikirli gençleri dinledi yorulmadan. İlk defa genç girişimcilerin önü açıldı. Genç girişimcileri kazandı. Kültür sanat etkinliklerine önem verdi ve ilk defa yapılan geniş kapsamlı bir festivalle adını şehrin tarihine yazdırdı. Halkın nabzını dinlemesini bildiği gibi sokakların nabzını da iyi dinledi. Olayların büyümesini engellemek için taraflar arasında nasıl mekik dokuduğunu herkes iyi biliyordu. Gençlerin kimi zaman kontrol dışına çıkan gücünün ona bile yöneldiğine şahit oldum. Ama o her seferinde annekadın başkan olarak şefkatle yaklaştı olaylara. Başına gaz bombası isabet eden çocuğun başında ağlıyordu hastanede. Bir diğerinin kırılan ayağının tedavi edilmesi için nasıl da bir anne telaşı ile koşuşturduğunu ise anlatamam. Bir elinde telefon sürekli alanın nabzını diniliyordu. Şahit oldum, izledim. Yol genişletme çalışmaları sırasında inatçı insanları ikna edip şehrin nefes almasını da sağladı. Çok uğraştı çok çabaladı. Elbette yapılanlarda güçlü bir ekibin de payı vardır mutlaka.

Onunla ilk kez kısa bir ziyaret için geldiği bizim evde karşılaştım. Son karşılaşamam ise bir kütüphane kapısında oldu. Yüzündeki gülümseme her zamanki gibi yerindeydi. Gözlerindeki kararlılık güçlenmişti. Ayaküstü hal hatır sordu.

Günler sonra tutuklandı ve doğduğu şehre götürülüp hapsedildi. Bir hayal, bir yaşam, bir şehir, bir irade, bir anne ve bir belediye başkanı artık cezaevindeydi. Sonra biz karmaşanın ortasında debelenirken unuttuk onu. Çok sonra Günlük Gazetesi’nde cezaevinde onunla yapılmış küçük bir röportaj yayınlandı. Haberin hemen yanında verilen resminde uzaklara bakıyordu. Bir elini uzaklara yöneltmiş etrafındakilere bir konuşma yapıyordu galiba. Gülümsemesi yerini fazlasıyla kararlı bir ruh haline bırakmıştı. Ona bir kez daha minnet duydum ve Ruken YETİŞKEN’i daha önce yazmadığım için kendime kızdım.

O ve onun gibi binlercesi, daha güzel ve daha adaletli bir hayatı hak ediyordu. Toplu mezarlardan ses veren binlerin dualarının yankılandığı ve koca orduların baharı bekleyen dağlarıma tonlarca bomba taşıdığı bugünlerde ilahi adaletin tecellisi yakın. Sivil itaatsiz dualar, zalim yürekleri ve beyinleri parçalayıp Tanrının onayına sunulacak. Mermilerin ve demir parmaklıkların artık işe yaramayacağı bu çağda, onurlu insan mücadelesinin zaferi kaçınılmazken artık milyonları geçen iradenin görmezden gelinmesi, yok sayılması, hapsedilmesi imkânsızdır. Bugün Yüksekova sokaklarında onun ve diğerlerinin özgürlüğü için yürüyen binlerce insan bunun en güzel kanıtıdır.

Taxê Feqiyan çawa bû taxê Tekser

Silêman Feqiyanî

Taxê Feqiyan çawa bû taxê Tekser

22 Ekim 2010 Cuma 00:04

Heke zikê yekê reş be, hiş û ramanên wi tarî be, di dilê wi de fitne, fesadi, çavsoriti, hesûdi hebe mirovên hemberê xwe an jî  gelên hemberê xwe tû hesab nake. Ji bo tûnebûna wi/wan mirovi/a, ji bo îmha û înkara wi/wan mirovi/a xwe ji tû tişti paşve nade.  

Di borîna dîrokê de û heta îro kurd jî hatin înkar kirin, hatin îmha kirin û zimanê wan, navê wan, navê dar û kevir, zevî û mêrg, deşt û newal, gund, navçe, bajêr û nasnameya wan hate guhartin an jî rakirin.

Ev guhertina milk û wara îro jî berdewam e. Wekî tev xalên welatê kurdan navê taxên Colemêrgê jî ji vê navguherbûnê de cihê xwe girtin e.

Mînak taxê binqesê bûye “aşagi bîçer,” navê bajêr bûye “yukari bîçer,” navê kanîkewa bûye “keklîkpinar.” Wekî van taxên Colemêrgê tev taxên navê wan kurdî niha tirkî binavbûn e.

Mînak; gor gotinên mezina di dîroka Colemêrgê de bi rihinîya erdi (ax herikî/ zenzele) re pir avahi û mirov di bin wê axê de winda bûn e. Ji wê çendê navê wi taxi danîne taxê qiranê.

Ev navê taxê Colemêrgê herê dawiyê de hatine guhertin, mixabin navê taxê feqiyan di salên 1992-93 yê de hatiye guhertin.

An ko dema xaniyên komelî (koma xaniyan ku bi krêdiyen dewletê ji bo welatiyan tê çêkirin) li taxê feqiyan bi aliyê fîrmaya tekserê re dest pê kiri. Bi vê destpêkirina xaniyên komalî re navê taxê feqiyan bû taxê tekser ê.

Heçku di dîroka Colemêrgê de taxê feqiyan di wê herêmê de navekî bi navudeng e. Lewre navê feqiyan ji navê feqiyên medreseya meydanê tê.

Gor gotinên mezinên Colemêrgê dema medreseya meydanê diperwerdahi de feqiyên wê medreseyê heftê rojekê li wi taxi kêyf û seyrani dikirin. Kinc û serê xwe dişuştin. Belê feqiyên medreseya meydanê heftê carekê hatin wi taxi geştê. Heftê rojekê feqiyên medresê di çûn wi taxi ser kaniyên avên wan paqij laş û kincên xwe dişuştin û di wê sedemê de jî ew tax binavê feqiyan hatiye navkirin. Ji ber hatina wan feqiyan di gotin wi taxi taxê feqiyan.

Piştî xwendevaniya medreseya meydanê betal bû melayên Colemêrgê adetê (edet) feqiyên medreseya meydanê berdewam kir û ew hatin taxê feqiya geşt û seyraniya.

Ji salên berê û heta sala 1971ê jî Mele Casim, Mele Mihemedê Cewahirê, Mele Mihemedê Mirîşkî, Mele Silehetîn (Sêrtî bû), Mele Seydo, Mele Şahînê Çavşînî (Mele Şahînê Axacan) û Mehdî Bener (miftîyê Colemêrgê) dihatin taxê feqiyan geşt û seyraniya. Mele Evdilayê Feqiyanî jî di taxê xwe de têkil nava henekî û kêfxweşîyên wan dibû. Tê gotin ku H.Mele Ubeydulah jî bi meleyên Colemêrgê re têkilî vê kêfxweşi û Henekiyên wan dibû. Ev nav in ên melayên Colemêrgê tên bîra min an jî min bihîsti. Heke xeleti di van nava de hebe ez lêborîna xwe ji Colemêrgîya dixwazim.  

Di pêşîyê de ev mele û miftî salê du-sê cara, belê salên dawiyê de salê carekê hatin vi taxê feqiya geşt û seyraniya. Belê dawaiya sala 1971ê ewan jî ev adetê feqiyên medreseya meydanê hêlan.

Wekî feqiyên medreseya meydanê ev mele û miftîyê Colemêrgê li ser kaniya binê benavê, ser kaniya zero, nav milkê pişta avahiyên feqiyaniya bixwarin û vexwarina xwe re heta direng rojê lîstika şûrê keleş di leyîstin. Bi lîstika şûrê keleş re lîstika tîteqanê, lîstika şeqanê û lîstika biranê jî dileyîst in.

Di vê lîstika şûrê keleş re her dem pepok dikirin Mele Mihemedî Mirîşkî. Lewre gor gotina ev melaye mirovek bêdeng, êxsîr, xîzan û bêçare bû. Ji ber hindê melayên dî ew dixapandin û dikirin pepok. Berevanê wi jî kî biba bila biba belê an rik li Mele Mihemedê Mirişkî digirt an jî ji bo henekî û berevaniya wi de neyari dikir. Lê xwedî nedibû. Dema lîstika wan xilas dibû jî Mele Mihemedê Mirîşkî ji ber êşên laşê xwe nedişiya xwe ser pê bigir e. Wê dema dizvirîn malên xwe du mele diçûn milê wi de û wekî torbeyê xalî ditavêtin ber derê mala wi. Ew melayên navê wan borî ên jîyana xwe winda kiri re Xwedê rehma xwe lê bike.

Di lîstikên xwe de pir êş û îza didan hev. Bi leyîstinê re birîndar dibûn belê tû cara dilê wan bi yek nedima. Caran yek bi yek diketin ber îşkenceyên giran, îza û êşujana belê carek dî dilê wan bi yek nedima.  

Ev kêyf û seyraniyên taxê feqiyan pir in. Heta salên 1991ê jî zarokên xwendevan û malbatên Colemêrgîya diçûn taxê feqiya geşt û seyraniya. Lewre taxê feqiya wekî dergehê bajêrê Colemêrgê bû. Bi daristana xwe re, bi kaniyên xwe ên di bin axê de derdiketin re û bi darê gihûşk û tû a re navudeng bû.

Mixabin niha jî navê wi taxi bû ye tekser.

Kanbax be ev navê tekser li kû hat û şûna navê feqiyan girt. Ev navê herî dîrokî li ser vi taxi rakir. Serêsola, zeviya nehka, berê spî, bîşi, taxê Ebo, ketê, cete, botkê, coxûn, mêrgên biavzeh, daristana binavê milki û pir dî herêm girêdayî taxê feqiyan bû.

Ez dizanim pir navên welat vê demê negeheştin e navê xwe ên qedîmî, ew herê.

Belê hêvîya min ji şarederiya Colemêrgê, hêvîya min ji şarederê Colemêrgê. Hêvîya min ji encûmenên şarederiyê û encûmenên parêzgehê (wîlayetê) ev e, navê taxê feqiya ê qedîm carek dî bidin ê.

NAVÊ  WI TAXI Ê TEKSER RAKIN Û NAVÊ FEQIYAN BIDIN WI TAXI.

Ji wan re ev navdane herî sanahi ye, bi qirarekê dê taxê feqiya bigehe navê xwe ê qedîm û dîrokî.

Ev taxê ji Colemêrgê re herî qedîm û girîng ne tekser e, feqiyan e. Bila ev kirêtiya kevti ser vi taxi rabe.

Newroz candarîye û qasidê azadîyêye

Silêman Feqiyanî

Newroz candarîye û qasidê azadîyêye

15 Mart 2011 Salı 22:59

Em nû giheştîn dawîya zivistanê. Perengê (sotik) nû xwe berda nava hewa, av û axê. Tê zanîn ku dema pereng têkilî van sê xala bû pişta sermayê tê şikestin. Di germahiya xweza û evînîya ciwana re kulîlk û gîya, dar û daristan, mêrg û çîmen, çandin û beyar, çol û çolistan, çiya û newal û hwd. re giyanwerî tê. Ev qanûna xwezayê ye û tu kes neşê vê qanûna xweza ê guhere. Heke qanûna xwezayê mirova bişiyaba guhere, ev erdhej û pêşîya wê de tusiyamiya xezeb dê mirovan rawestandiba. Bi vê xezeba ser gelê Japonê de hati re, dilka tev mirovahiyê sot. Serê tev gelê japonê sax be û Xwedê sebrê bide wan.

Belê; me got germ ketina xwezayî re hestîkên mirovan jî wekî heyînên candar ji germê xaf dibe, movik ên (geh ên) wan sist dibin. Mirov bi şev û roj wekî mirovê xewî, nehiş dimîne.

Belê carek dî bi hatina meha adarê re û bi candar bûna (rih kevtina) biharê re mirov şad dibe. Mirovê di zivistanê de ji xwe borî bi hatina biharê re herî zindî dibe.

Di dîroka kurdan de, serhildana nemir Kawa herî wate daye vê meha adarê. Di vê wetayê de kurd di meha adarê de du cara candar bûn e.

Ji kurdan re me got wateya bist û yek adarê tê wateyek herî girîng. Ji wê çendê. Berveçûn û nêzîkbûna bîst û yek adarê re, erd û esiman, çol û çolistan, dar û daristan, gul û gulistan bi kurtasi xweza bi wateyek dî candar dibe. Bi hatina vê mehê de tev dar û daristan, gul û gulistan milên xwe bihev şipikîn in, govenda milan re direqis in. Kurd jî wekî tev gelên cîhanê bi rîtma xwezayê re xwe berde nava kêf û şahiya xwezayê.

Kurd di bêjin “hejdeh adarê, av çû gulîya darê, hejdeh bihostên barfê hatin xwarê, ew jî neman heta êvari.” (Ev guliyên darê tê wateya dawiya çiqê darê ê herî bilind. An ku gulipitkên darê.) Ev gotine rast e û di herêma Colemêrgê de di serê wan de borî ye. Gor wan dema bû hejdeh adarê ev mizgînîye ji wan re, êdî rojên germ mêvanê wan in û êdî roj rojên kari ye. Colemêrgî zivistanê debara (gîya û çuli û ka) xwe gor vê rojê diden pez û hêwanên xwe. Kîjan salan dê meha adarê xwe berde nava zivistanê û kîjan salan dê meha adarê xwe berde nava biharê Colemêrgî dizanin. Gor hindê jî biharê dest diavêjin debara pez û heywana û dewrêçala xwe û komkirinê.

Rûyê mirova ê mirêz, ê têkçûyî, ê disermayê de reş bûyî bi hatina bîst û yek adarê re geş dibe, bizêdehi dilka kurdan pit û pit xwe diavêje. Xwîn wekî rûbara di laşê wan de diherike û xwîn xortiyê li mêjiyê wan dike. Xwîn xortiyê li mêjiyê wan dike ku ew kurdên bi hatina meha wekî buheştê re hişyar nebû, hişyar bibin. Li xwe zivirin û xwedî xwe derkevin.

Bîst û yek adar roja serhildana kurdan e û ji kurdan re roja wejîneyê ye. Lewre me gotibû nemir Kawa bibû sembola wejîna kurdan.

Bi sedema vê wejîna kurdan re kurd vê demê hevrikîyê bi neyarê xwe re dikin û bi gelên cîhanê re xwe berdane nava nîqajek hevrik. Lewre heke xwedî vê wejînê neban hewl û xîret nekêşaban ev rojên nêzû azadiyê nedîtin.

Heçî adara nû tê pêtir germahiya xwe berde nava dilka kurdan û pêtir girêdayî mebesta nemir Kawa dibin. Bi jimari herî zêde kurd dimeşin qadên bajêr, nevçe û gundan. Qad û kolanên bajêr, nevçe û gundan kurdan newrozê pêtir bi rengên pîrozwer re xemlîn in.

Lewre kurdan ji binyatê xwe re bihîstî ye, xwedîderketina zimani, wêjeyê û çandê, karek herî pîrozwer e. Ê xwedî van xalan nederkeve ji bo qirkirna xwe harîkarê neyarê xwe dike.

Di vê baweriyê de kurd hêj zû de berheviya bijartina meha hezîranê bike û bi vê xîretê re dengê xwe bide xwe.

Bawerim ku di meha adarê de kurd çend xwedî newroza pîrozwer derkevin dê her we xwedî bijartina parlamenterê serbixwe jî derkevin. Lewre bijartina her parlementerek serbixwe, xwedî derketina namusa bi hezaran kurdan e.

Di bingeha vê pirsgirêkê de her kurdek xwedî pirsgirêka xwe bibe, di bin hişyariya “deng namûs e, namûs nahê firotin” de dengê xwe bide xwe. Di vê pirsgirêkê de hêj berî roja bijartinê dê kîşan sandoqê dengê xwe bide, bizane û ê xemsar jî hişyar bike. Ji bo xwedî derketina dengê xwe jî xwedî dengê xwe, ê hevalê xwe, ê mirovê xwe û ê cînarê xwe derkeve. Ev Pirsgirêke a tev kurdê xwedî namûs û şeref e.

NEWROZ PÎROZ BE

Hilbijartin û BDP

Silêman Feqiyanî

Hilbijartin û BDP

26 Mart 2011 Cumartesi 13:33
sfeqiyani@hotmail.com

Herî hilbijartin diraborî de man û em nêzî hilbijartina sala 2011’ê bûn. Belê di sala 2011’ê de dê ji meclîsa tirki re parlementer dê bên bijartin. Wekî tev gelên Tirkiyeyê kurd jî dê bikevin nava vê hilbijartina perlementera de.

Di hilbijartinên raborî de tenê ferqek kurdan di vê hilbijartinê de heye û ew jî bijimarek herî zêde dê xwedî xwe û pirsgirêka xwe bibin. Lewre roj bi roj, meh bi meh û sal bi sal kurd ji bo xwedîderketina xwe û a pirsgirêka xwe wekî avên rûbarên herêmê, ên biharan zêde dibin. Lewre bihara berf dihele, baran pir dibarin, di vê sedemê de jî rûbarên herêmê dîn û har dibin, dema diherikin rabin ganê xwe leqan.  

Em hemû dizanîn ku di Tirkiyeyê de nêzû heşt milyona dangdarê kurd hene. Heta îro ji van heşt milyon dengdarên kurd de du, du û pêncset hezar kurdan deng dane xwe. Ji ber vê yekê mehdê AKPê  dide hilpişandin û xwe xwedîyê kurdan dibînin. Ev jî ji kurdan re kirêtiyek e û rûreşiyek e. Belê gor newroza vê salê kurdên daketi qadan, kurd dê xwe ji vê kirêti û rûreşiyê xelas bikin. Ev nexwestina dil e, ev diviyatî ye.

Aha di vê xalê de tiştik herî girîng dikeve rojeva kurdan û bêhtir a BDP’ê. Lewre di hilbijartinên raborî de çend bihîle derbazbûn e ê hizirên me hemûya de. Saz ên partiyên tirki çi dekbaz ber perdikê û pişt perdikê dikirin, em hemû dizanîn, belê tu jî ji destê tu kesê nehat. Ku ca pêşîya van lîstikên wan sekinin. Di vê dîtinê de divê kurd û bêhtir BDP bikeve nava çi kar, ew bê zanînin.

Bi yekemîn divê nemzetê ji bo bajêra re tê bijartin rewşenbîr be, ev herî girîng e. Divê ê bibe parlementer şareza be, zana be, di rewşenbirîya xwe de armatûr be û çalak be.  Divê dinava çand û dîroka xwe de bêkêmasi be. Divê disîyasetê de xwe xemlandi be ku dema biaxive tev bersifkên pirsan bide, nexetim e. Bi şarezatîya xwe re divê baweriya wi bi wi bê ku ca baweriyê bide gelan jî. Divê her alî de xwe herî xemlandi be. Divê xwedî berpirsiyarîya xwe be, hwd. Tê gotin ku tu kes bêkêmasî nîn e, belê ev mirovê bê bijartin divê ditêkoşîna xwe de têkûz (mukemel) be, ku ca bigehe armanca xwe.  

Divê ev mirovê min e, ev pismamê min, birayê min e, evi di partiyê de herî îza kêşaye an jî herî berdêl dane û hwd. nehê rojevê. Ên bikevin vê hilbijartina partementera divê xwedî şertên bikêmasî be ku wekî me goti gor şertên jori bikevin bijartinê.

Carek dî jî dibêjim. Divê kurd û bibêhtir BDP di vê hilbijartinê de bikeve nava karek çawa û çi bike ji xwe re kar bîne. Wekî hilbijartinên raborî xemsar nebin.

Pêşî pirsgirêka kurdan divê dema lîsteyên hilbijêran tên hilawîstin de biçin navê xwe, ê malbata xwe, ê cînar û hevalên xwe di lîsteya hilbijêran de bibîn e. Kaxizên hilbijêran ji nik mixtara ji xwe re bînin. Heke her kaxiza hilbijartinê peyda neke jî binasnameya xwe re biçe ser sandoqê û dengê xwe bide xwe. Ev pirsgirêka kurdane, a ji bo hilbijartina parlementerên xwe.

Pirsgirêka BDP’ê ji hemû xalan û aliyan de herî zêde ye. Divê peywirdarên çalakî di vê hilbijartinê de bide şoli. A duyemîn jî divê şêwirdarên (müşavîr) ji xwe re bijêr e, ew jî berpirsiyarîyên xwe bizanin û bi çalakî xebitin.

Peywirdarên sandoq bi sandoq digerin divê xwedî sandoqan bin. Şawirdarên ser sandoqan divê hîleyên ser sandoka tên kirin rawestîn in û dawiya hilbijartinê her û her girtiya hilbijartinê tiji bikin û perwirdara bidin imzakirin. Bi gotina kurtasi divê kurd harîkarê partîya xwe bin û partîya wan jî rêxistinek herî girîng bide xebatê. Lewre her dengê kurdan ê winda bibe, wekî fîşeşekê di nava dilka kurdan dide.

Hêvîya me ji bo bijartina namzetên serbixwe,  BDP berpirsiyarîya xwe bê êş û jan bîne cih. Em kurd jî ji bo namus û şerefa xwe, ji bo hebûna xwe bi çi berdêl be bila ew be belê berpirsiyarîyên xwe bînîn cih û xwedî dengê xwe derkevîn. Di aliyekê de xwedî dengê xwe derkevîn di aliyê dî de jî ji bo zêdebûna dengên namzetên serbixwe xebitîn.

Kurd bi gelên Tirkiyeyê re di vê hilbijartina pêşîya me de bi can û rih bo namzetên serbixwe xebitin û dengê xwe bidin namzetên serbixwe ku ca du pêngava zû de nêzû azadîyê bibin. Hêvî û armanca kurdan û a gelên Tirkiyeyê divê bibe tifaqi, birati û avakirina komarek demokratîk.

Qatî hikûmeta AKP’ê xêrbizank e

Silêman Feqiyanî

Qatî hikûmeta AKP’ê xêrbizank e

05 Nisan 2011 Salı 12:43
sfeqiyani@hotmail.com

Min nêrînî ferhenga kurdê wateya peyva xêrbizankê çu nebû. Di înternetê de herî lêkolîn min kir mixabin di înternetê de jî wateya vê peyva xêrbizankê çu nebû. Peyva xêrbizankê girêdayî kîjan wêjeya geli ye, min fahm nekir.

Gor hişên min ev peyva xêrbizankê tenê em Colemêrgî dibêjin. An jî ji me cida herêmekê ev peyve tê gotin ez nizanim. Hêvîya min ew e ku ê vê peyvê di herêma xwe de dibêje an jî tê gotin ji min re jî bêje. Di niha de bo vê îzaya we, ji we re spas dikim.

Di herêma Colemêrgê de vê peyva “XÊRBIZANK’ê” ji bo mirovê tiştek seride bê qewimî lê belê hêj ne qewimti bizan e û  bibêje re tê gotin.

Minak dê tiştik di serê mirovekê de bibor e an jî tiştik bê nav hizirên wi, bê nava hişên wi an jî bê nava aqilê wi, hêj nehati ji wi re bê gotin. Ji vî mirovê xwedî vê hêzdarbûnê re dibêjin “tu çend xêrbizank i.”

***

Em zivirîn şîrova xwe a têkiliyên AKP’ê û hêzdarbûna wan a xêrbizankiyê.

Di van rojan de şîroveyek e di rojname û televizyonan de berdewem dike. Pirtûka nehati weşandin an jî nehati çapkirin jî weke sûç tê axaftin.

Caran dema tiştik di Tirkiyeyê de tê qewimtin mirov “eve Tirkiye ye, çi bê qewimtin dibe” dibêje. Di Tirkiyeyê de hemû bûyer mubah in. Lewre welatên dî de hindik seba direwa xwe ji peywira xwe cida dibe, belê Tirkiyeyê de talan, kuştin, şelandina welat, xapandina welatatiya hwd. de jî pirça tu peywirwera ji cih ranabe.

Ev aliyek Tirkiyeyê ye, alîyê dî ê Tirkiyeyê jî di navbeyna hikumetan de xêrbizankî wekî peywireke pîrozwer tê dîtin.

Em vê bînin pêş çavên xwe. Heke em bi peyva Colemêrgîyan re bêjin di nava AKP’ê de herî xêrbizank hene û serokê wan jî R. T. Erdogan e, dibe direw nebe. Lewre aqibeta pirtûka mijara axaftinê de, pirs ji R. T. Erdogan hate kirin ewi “ev ne pirsgirêka me ye ev pirsgirêka dadgehan e” got û xwe ji pirsgirêkê dûrkir. 

Ev xêrbizank in ku ewên hizir û hişên di nava aqilê rewşenbîra, a rojnamevana, a nivîskara bi kurtasi a welatiya de heyî pêşîyê dizaninin û dibêj in. Tu qet xwe hêreve wêve nebade seba xêrbizanka xwe, hêj te hizirnekiri ez dê hizirên te red bikim û tû xortiyê jî bikî dê te têkim pişt qiflê.

Bi peyvên baş bê fahmkirin re bêjim.

Ew xêrbizankên AKP’ê seba hizir û hişên rewşenbîr, nivîskar û hwd. mirovan ku ca girêdin polîtîkaya xwe  re tehde lê kirin, çavên wan tirsandin. Niha jî bizêdehi mirovên wekî vane girêdayî plîtîkaya xwe kirîne.  Ên girêdayî polîtîkayên wan nebû jî wekî sûcdar dibîn in.

Ev çi zihniyete di nava mêjiyê nirovi nakeve. 

Kedkarê mêji çendî “tiştên tu ji min re sûç dibêji, min hizir nekirîye, tiştik we nehatiye aqilê min” bêje jî fêde nake. Lewre ewan cihê kedkarê mêji hizir kiriye û ew hizirên te hizirnekiri ji tere dikin sûç.

Dê were vî kerî ji vê kurê (heriyê) derêx e.

Bi gotinek dî xêrbizankên AKP’ê dibêjin, an naçîn aşi an jî biçîn aşi jî  dê aşevani bikujîn.

Bîrubaweriya AKP’ê; an hemû kes dê wekî min hizir bike an jî hêj ewan hizir nekiri dê seba hizirên wan ên hizirnekiri sûçdar bikim.

A rasti wekî rêzdar Cemîl Bayik nivîsîna xwe a azadîya welat de goti “ev jî terora hiqûqê ye. Hem jî  terora bikaranîn û şîrovekirina kêfî ya van qanûnên kevneperest e.”

Pîrekal  “xerap dîtin qenç bi bîr anîn” an jî “ê nû hat me yê kevn bi bîr anî” dibêjin.

Em kurd û xîzanê Tirkiyeyê bi hatina R. T. Erdogan re, serokwezîrên kevn di bîr anîn.

 Aha ji te re demokrasiya Tirkiyeyê û demokrasiya AKP’ê û a R. T. Erdogan çend azad e ê pêş çav.

Mixabin em bi xwe xwe di anîn vê rewşê. Lewre em bi dengê xwe re wi dikîn neyarê riha xwe. Heke em dengê xwe bidin wijdana xwe, wê demê em jî tu neyara ji xwe re nabijêrîn. Wê demê tu kes jî ji me re nabe xêrbizank.

Dîroka Kurdistanê – XXVI-

Dîroka Kurdistanê – XXVI-
01/04/2011 – 09:49

Mehmet Şahîn
mehmetsahin_amed@hotmail.com
Polîtîkayên Osmaniyan ên li ser beg û mîran teşe girtibûn. Û bi vê armancê Osmanî li dijberê kurdan diketin nava hinek hewldanan. Lê rûyekî madalyonê yên din jî hebû. Ew jî zordarî û kedxwariya Osmaniyan a li ser gelê kurd bû
Di serhildanan de rola mîr û begên kurdan

Ji ber şerên giranên bê dawî her ku diçû Osmaniyan baca ku ji mîran distendin zêde dikirin. Tenê destê wan de ruçikandiana van mîran de ma bû ku pê leşkerên xwe xwedîbikin. Ji bilî stendina bac wekî din bi qada serweriya Mîran û Began eleqedar nedibû. Mîr û beg çidikin çawa heremê birêve dibin, zext û zora wan a liser gel qet nedidîtin an jî ji nedîtîve dihatin. Gel jî hiştibûn dibin hêviya wijdanê mîran û began. Ger ku mîr û beg başbûna xwe ji hêla kedxwarî û di xalek din de jî dikarîbûn hinek xwe ragirta. Ger ku mîr anjî beg bê wijdanbiya di bin serweriya wan de zordariyek bê sînor diketin rojevê. Di nava sînor û serweriya Mîran de Kurd tenê nedijiyan. Weke gelê Ermen û Asûr jî hebûn. Di nava Kurdan de elewî, sûnî, êzîdî komên ji baweriyên cûda hebûn. Loma kedxwarî û zordarî li ser tevahiya gel û komên bawermend dihatin ferzkirin.

BI BERTÎLAN WAN KIRÎN
Osmaniyan rêveberên ku rêdikirin herêmê mîr û began bi têkiliyên germ û bertîlan bixwe ve girêdidan. Rêveberên Osmaniya ji ber ku nedixwestin mîr û beg ji wan dûrkevin û bibin dijberên wan carna bi dil carna jî bê dil ev têkiliyên germ û bi bertîl pêşxwazî dikirin. Dizanibûn ku ger Mîr û began bi xeyidînin dê li dijberê wan bikevin nav hinek hewldanan û li serê wan bibin bela. Ji ber vê jî çiqas zilma mîr û began li ser gel zêdebie jî rêvebariya Osmaniyan bê deng dima. Ev bêdengî jî di bû sedema zilm û zora hîn zêde.
Ev zilm û zora û heciqandina ku bi hevkariya dewlet, beg û mîran li ser gel hatibû ferzkirin di 1815 an de li Wan û Bazîdê bû sedema serhildanan. Pîştî ku eşîrên Kurdan yên Yêrîwanê û Xoyê jî pıştgirî dan van serhildanan ev serhildan wek serhildana gundiyan pêşket. Lê ji berku ev serhildan bê rêber û bê pêşengbûn serkevtina wan nepêkan bû. Osmanî û Îraniyan dîn ku serhildan hinek pêşketin herdû dewletan bi hevkariya hev ser van serhildanan de çûn û ev serhildan têkbirin.
Pişt van serhildanan di sala 1818 an de li Kurdistana rojhilat Eşîra Bîlbasiya li dijberê zext û zora destî bi serhildanê kir. Serhildan li heremê belav nebû tenê ma. Bîlbasî herçiqas ji eşîrên der û dora xwe alîkarî negrin jî di çiyayan de demeke dirêj li berxwe dan. Lê demek şûnda jiber bê alîkariyê nikaribûn zêde li berxwe bidana û serhildan bi dawî bû.

ŞERÊ OSMANÎ Û RÛSAN
Di navbera salên 1820 û 1829 an de Osmanî bi Rûsa re di nav şerde bûn. Kurdan ev rewş jibo xwe wek derfetek dît û li Bazîdê di bin pêşengiya Behlûl Beg de , li Mûşê dibin rêbertiya Emîr Paşa de destbi serhidanan kirin. Behlûl Beg û Emîr Paşa ji bo alîkariyê serî li Rûsan dan lê Rûsa ev daxwaz bi erênî pêşwazî nekirin. Ev serhildan jî jiber bê tifaqî û alîkariyê li dijberê êrîşên Osmaniya zêde nikaribûn berxwe bidin û têkçûn.
Ev serhildan tev ji hêla eşîrên kurdên koçerde hatibûn bipêşxiztin. Ji ber ku di jiyana koçerî de ji aboriyê rola yek kesekî jî gelek girîn ge. Di aboriya vî civaka koçer de rola kal û pîra heta ku zaroka jî heye û girînge. Lewre girtina ciwanan ya leşkeriya demdirêj zirarek mezin dida aboriya van eşîran. Heman demêde girtina ciwanan ya leşkeriya demdirêj ji hêla ewlekariyê de jî ev eşîr dixist nav xetereyan. Ji bo çûyin û hatina zozana ji bo ewlekariyê hewcedarî bi sedan hêzên leşkerî hebûn. Ji ber vê jî eşîran nedixwest leşker bidin leşkeriya Osmaniyan. Wextê ku ji bo girtina leşkerên Osmaniya zext û zor li ser van eşîran zêde kirin van eşîran jî dest bi serhildanan kirin.
Di bingeha sedema van serhildanan de leşkeriya dem dirêj, baca giran, rêvebertiya bê edalet û zilm û zora rêveberiyên heremî hebûn.
Xeynî van serhildanan gelek serhildanên eşîran yên din jî derketin. Pirsgirêkên van eşîran jî heman tişt bûn. Leşkeriya dirêj û giran, baca giran, zilm û zextên rêveberiyên heremî, bertîl û hwd. bûn sedema serhildanên gelek eşîran. Sehildanên bi vî rengî li temamê Kurdistanê belav nebûn û teng man. Lê taybetiyeke van eşîran ya balkêş hebû di van serhildanan de di nav kurdan de cudahiyeke wek şîî-sûnî, û Ermenî û Asûriyan de tunebû. Lî dijberê zilmê teva bihevre di nav serhildanan de cih digirt. Lê mixabin ev tifaq dorfireh nebuye teng maye û ev teng bûna wî buye sedema têk çûna wan.

SERHILDANÊN LI ÎRANÊ
Polîtîqayên zext û zorê yên ku ji hêla Osmaniyan ve li ser kurdan dihatin meşandin heman polîtiqayên zext, zorê û çepisandinê ji hêla Îranê ve jî li ser kurdan dihatin meşandin. Li dijberê van plîtîqayên Îanê jî kurdan nerazîbûna xwe nîşan da. Di 1840 an de kurdên gundiyên rojhilatê Kurdistanê yên wek herema Tesû, Xoy, Salmas û Genû serî hildan û bajarên vî heremê girtin bin kontrola xwe. Sedema vê serhildanê jî wek yên berê zext û zilma rêvebertiya navendî û zext , zor û tedayiya rêvebertiya heremiya feodali bû. Lê bandora fesadî û nifaqên dewleta Osmaniya jî li ser hebû. (Ji berk u hesabên Osmaniya li ser herema Azerbeycanê hebû dixwest Îranê têxe nav aloziyan ku xwe bigihîne Azerbeycanê.)
Nakokiyên navbera rêvebertiyên Îranê bû sedema firebûyina berxwedana Gundiyan û demek dirêj li berxwe da.
Di 1842 yan de rêvebertiya Dewleta Îranê guherî. Şah Fetih Ali bû serok dewletê Îranê. Şah Fetih Ali ji bo têkbirina serhildanê ket nav hewldanê peydakirin û ceribandina tektikên nû. Tektîka nû ya ku peyda kir li dijberê kurdan bikaranîna Asûriya bû. Di herema Bet, Moxîne, Somay, Solana, Ganje, Cin Mawana û Urmiyê de ji gelên Asûrî yan dest bi komkirina leşkeran kir. Ev leşkerê di nav artêşa Îraniyan de bicih kir û bi ser kurdan de rêkir. Bi destê Asûriya serhildana kurdan têkbir. PiştÎ têkbirina serhildana kurdan têkiliya navbera Şah Fetih Ali û Asûriya germtir bû. Şah Fetih Ali bi keçikeke Asûrî ya bi navê Pari Farzand Benyamin re zewicî. Bi vê zewacê girêdayiya xwe û Asûriya gihand asta xinamtiyê. Wek di jî Asûriyên ku di têkbirina serhildana Kurdan de rolek girîng lehistibin û alikarî dabin wî bi payeyên bilind ew xelat kirin.
Di nav artêşa xwe de tabûrek taybet ji Asûriyan çêkir û demek dêrêj li dijberê serhildanên kurd û Azeriyan de ev tîma taybet bikaranî.Ev serhildanê gundiyan jî wek serhildanên din bêrêxistin, bê sitratejî û bê rêbertiyek xurt destpêkirî bû. Bê plansaziyek xurt li dijberê dewleteke wek Îranê xwediyê tecrubeyek kûr û mezin serkevtina wan nepêkan bû. Mixabin ev serhildanjî negihişt tu encamê û têk çû û wek her carî di encam de bi xwe re diha zêde zext, zor, teda û pelçiqandin anî.

SERHILDANÊN ÊZIDIYAN
Di navbera salên 1826 û 1829 an de di heremên wek Rewendûz, Culmêrg, Tûr Abidîn (Mîdyat) û Sîncarê gelek serhildan pêhatin. Ji sedema derketina van serhildanan yek polîtîqayên Osmaniyan bû, a din jî zext û zorê rêveberiyên kurdyê Sûnî bû. Ev serhildan li dijberê êrîşên derveyî wek xweparaztinê derketin. Kurdên Êzîdî him di bin êrîşên Osmaniyan da bûn him jî dibin êrîşên Beg û Mîrên Kurdan de bûn.
Ezîdiyan dibin vê zilmê du serîde gelek êş û janên mezin dikişandin. Niheqiyên gelek mezin liwan dihatin kirin. Mînak; di 1833 û 1834 an de mîrê Rewendûzê Mîr Mihemed wextê ku êrîş dibe ser mîrê Botan heta Nisêrbîn pêşdikeve, ji wêrê dizivire çiyayê Sîncanê û li wêrê bi hezaran ezidiyan qetil dike. Di van salande ji ber ku di navbera ezidiyande hevgirtinek xurt û amadekeriye ke baş tune bû li hemberê êrîşên dervehiyan nikaribûn zêde berxwe bidin. Mixabin gelek serhildanên wan jî bi qirkirinan bi dawî bûn.

SERHILDAN Û TÊKÇÛN
Her têkçûyina serhildaneke kurdan dibû sedema zext û zorên nû. Her têkçûyınek bi xwe re encamê girantir dianîn. Herku diçû tepisandin û pelçıqandina ser kurdan zêdetir di bû. Bi van pelçiqandinan dıxwestin kurdan bêîrade bikin û bixwe ve girêbidin.
Lê van zext û zora bixwe re bertekên kurdan jî zêdetir dikir.Eşîrên ku li derdora Sason, Hezo û Amedê dijîyan li dijberê van zext û zoran ketin nav hewldanan û dest bi serhildanan kirin. Di van serhildanan de berxwedanek hêja nişan dan.
Kurdên ku di tevahiya dîroka xwe de bi xwezayê re aşt jiyane di van serhildanan de başnasîna û bikaranîna wan ya xwezayê li dijberê Osmaniyan ji bo wan awantajek herî girîng bû. Bi vê awantajê darbeyên gelek mezin li Osmaniyan xistin.
Li dijberê van berxwedanan Osmaniyan gundên heremê dan ber topa. Dest bi qetil kirina sîvilan kir. Ev bû sedema bêmoraliya şervan û serhildêran. Bi vî bê moraliyê serhildêran demek din jî berxedan lê demek şûnde bi dîl girtin û dardekirina serok û rêberên eşîran ev serhildan têk çûn.

Serhildana Seîd Beg û têkçûna wî

Di vî pêvajoyê de serhildana ku pêşdikeve û digêje asteke girîng serhildana Seîd Beg e. Di 1833’yan de gelê herêma Behdinan li dijberê teda û zilma Mîr Mihemed berxwedabû. Musa Paşa yê ku wekî rêveber Mîr Mihemed ji wan re diyar kiri bû ji rêveberiyê dûrxistin û Seîd Beg wek rêveberê xwe diyar kiririn.
Herêma Behdinan xwedîyê xwezayeke gelek dijwar e. Ji bo serhildan û tekoşineke çekdarî awantajek mezin dida berxwedêrên Seid Beg. Ji berk û Mîr Mihemed têk çû bû eşîrên derdor jî xwe hêdî hêdî nêzê Seîd Beg didan û alikarî didan wî. Di nav vî alîkariyê dayina leşkeran jî hebû. Ê ku alîkariya leşkeran dida wî ji wan yek jî Mîrê Botan Bedirxan Beg bû. Her ku diçû Seîd Beg xwe nû dikir û bi hêz dibû. Osmaniyan ev pêşketina Seîd Beg jixwe re wek xetere didît. Hêj nû xetereyeke wekî Mîr Mihehemed berteraf kiribû. Nedixwest hêzeke din bikeve şûna Mir Mihemed. Ji ber van fikaran Osmaniyan bilezginî bi hêzek mezin êrişek birin ser hêzên Seid Beg. Ji ber ku Seîd Beg hêzên xwe baş birêxistin nekiribûn û bê pergaliyê de bûn nikaribûn demek dirêj berxwe bidin. Di demeke kin de berxwedêrên Seîd Beg li dijberê hêzên Osamniyan têkçûn. Piranya wan hatin kuştin ên ku man ew jî reviyan. Piştî têkçûna berxwedêran Seîd Beg dîl ket destê hêzên Osmaniyan. Bi dîlgirtina Seîd Beg ev serhildan jî wek serhildanên din bi trajediyeke mezin bi dawî bû.
Em dibînin ku ev serhildan tev bi heremeke teng ve girêedayî mane. Yanî ji asta heremî xwe xelas nekirin e.Di erdnigariya Kurdistanê de belavbûyinek anjî yekgirtinek bidest nexistin e. Ev jî bûye sedema qelsmayîna wan.


72

Dîroka Kurdistanê -XXVII-

Dîroka Kurdistanê -XXVII-
08/04/2011 – 10:34

Mehmet Şahîn
mehmetsahin_amed@hotmail.com
Ev serhildan jî wekî serhildana Babanan li başurê Kurdistanê qewimî. Di bin banê împaratoriya Osmaniyan de di erdnigariya Kurdistanê de cihê herî dûr herêma Babanan bû. Herema Rewandiz jî li rojavayê bakurê vê heremê bû
Serhildana Rewandizê (1830-1837)

Mirov wexta ku di nexşeyê de li cihê serhildanan dinêre mirov dibîne ku osmaniyan gelek bi tektîkek balkêş bi ser eşîrên kurdan re çûne. Biryara têkbirina û pelçiqandina hêza kurdan gav bi gav hatiye cih. Di serî de bi pelçiqandina yê herî dûr û yê herî bi hêz bi eşîra Babanan dest pê dikin. Wexta ku bi ser Babanan de diçin dilê Bedirxanî û dilê Rewendiziyan ji xwe nahêlin, berdilê wan didin û alikarî ji wan digirin. Ji ber ku wexta ku êrîş bibin ser Babanan neçarin di ser erdnigariya Bedirxanî û Rewendiziyan de derbas bibin. Heke beriya Babanan mudaxaleyê Rewendiz an jî mudaxaleyê Bedirxaniyan bikin dê nikaribin bi rihetî bi ser Babanan ve biçin û dibe ku Babanî piştgiriya van bikin an jî dê karibin bi rehetî ji Osmaniyan veqetin. Heta ku yê herî dûr û yê herî bi hêz nepelçiqînin yê din çiqas di nav hewldanên nebaş de bin jî çavên xwe ji wan re digirin û bê deng dimînin. Ji ber vê fikarê ye ku Osmaniyan ji yê herî dûr û bi hêz ji eşîra Babanan dest pê kiribû.

BEGÎTIYA SORAN
Mîr Mihemed di 1814’an de bûbû serokê begîtiya Soraa. Herêma Soran ji Çemê Zapê dest pê dikir heta sînorê Îranê didomiya. Paytexta wan jî Rewandiz bû. Mîr Mihemed ji eşîra herî kevnaran yek ji eşîra Rewanda bû. Malbata wî digihîşt malbata Selaheddînê Eyubî. Mîr Mihemed di çavkaniyên dîroka tirkan de bi navê “Kor Muhammed Paşa” tê bilêv kirin. Mîr Mihemed Paşa di medreseyê de ji perwerdeyeke gelek xurt re derbas dibe. Bi hişmendiya oldariyê têdigihije. Bi rê û rêbazên olî ve gelek girêdayiye. Di tevahiya kar û emelê xwe de bi serek û rêberê odlar re dişêwire paşê gav diavêje. Di wî serdemê de bi taybetî jî gelek bandora oldarên yên wekî Mele Mihemedê Xatê û Mele Yehyayî Mizorî hem li ser Mîr Mihemed û hem jî li ser gel hebû.
Mîr Mihemed wexta ku bû serekê herêma Soran bi nûkirina leşkeran dest bi kar kir. Hem ji bo rêxistinkirinê hem jî ji bo xemilandina bi çekên nû û modern ket nav hewldanan. Ji bo perwerdehiya hîndekariya çêkirina çek û topan gelek ciwanên kurd rêkir Ewropa. Bi lezgînî li Rewendiz fabrîqeyeka çekan da çêkirin û dest bi çêkirina top û gelek cureyên çekan kir. Her ku diçû otoriteya xwe li herêmê xurtir dikir. Otorîteya xwe li ser eşîrên der û dora xwe ferz dikir. Rêberê kîjan eşîrê otoriteya wî qebûl nekira êrîş dibir ser wê eşîrê de, serek û rêberê eşîrê dikuştin di şûna wan de zilamê xwe peywirdarê serokatiya wan eşîran dikir.

HÊZA SERHILDANÊ
Di demeke kin de nêzî 30 hezar kesî hêza wê ya leşkerî derket holê. Ev leşkerên xwe jî tev bi çekê nû xemilandibû. Li herêmê ji bo têkûz kirina kontrola xwe ji xwe re pergaleke sîxuriyê ji ava kiribû. Ji bo jiyanek bi rêk û pêk û ji bo têkûzkirina otoriteya xwe gelek cezayên giran diyar kiribû. Bi van cezayan di tevahiya herêmê de û di tevahiya qada jiyanê de otorîteya xwe dida hîskirin. Piştî ku Mîr Mihemed li herêma Soran otoriteya xwe têkûz kir dest avêt derûdora xwe. Hewl da xwe ku eşîr û begîtiyên kurdan ên derûdora xwe tevan bigire bin otoriteya xwe. Hinek bi hevdîtinan û bi lihevkirinan bi xwe ve girêdan, hinek bi zext û zor bi xwe ve girêdan. Di 1827’an de êrîşek bir ser herêma eşîra Babanan û eşîra Babanan xist bin otorîteya xwe. Herêma otorîteya xwe heta gundên Azerbeycanê fireh kir. Bi firehbûyina herêmê re hêjmara leşkerên wî jî her roj zêde dibûn. Hêjmara leşkeran gihîştibû derûdora 100 hezar kesî. Mîr êdî bixwe bawer bû, hêza xwe têrê diyarkirina azadiyê didît. Mîr Mihemed di 1830’an de serxwebûna xwe diyar kir.
Armanca Mîr Mihemed avakirina Kurdistaneke serbixwe bû. Şert û mercên wî demê jî pêkan bûn. Dewleta Osmaniyan li hemberê rûsan têk çûbû. Sirp û yewnanan bi serhildanan azadiya xwe bidestxistibûn. Li Misrê Mehmet Alî Paşayê Kavalayî li dijberê Osmaniyan serî hildabû û li ser serê Osmaniyan bûbû belayek mezin. Di heman demî de dewleta Îranê jî wekî Osmaniyan di rewşeke ne baş de bûn. Nakokiyên sedsalan li Îranê didomiyan. Çilvirîna nav rêveberiyan û şerên bi derûdor re dewleta Îranê xistibû nav aloziyan. Van aloziyan di nav kurdan de nerazîbûnek gelek mezin pêş xistibû. Ji ber vê jî kurdên Îranê Mîr Mihemed ji bo xelasbûyina xwe wekî qehremanek didîtin.

DERFET RÊ VEKIR
Mîr Mihemed ji bo serkeftinê geşedanan ji xwe re wekî derfetek didîtin. Ji bêhêzbûyîna herdu dewletan îstîfade dikir û her roj herêma desthiladariya xwe fireh dikir. Di 1832’yan de êrîş bir ser herêma Behdînanê û Amêdiye, Duhok û Zaxo xist bin kontrola xwe. Êdî li Kurdistanê otorîteya herî mezin Mîr Mihemed bû. Lê Mîrê Botan Bedirxan Beg otorîteya Mîr Mihemed qebûl nedikir. Mîr Mihemed ji bo ku otorîteya xwe bi Bedirxan Beg bide qebûlkirin êrîş bir ser herêma Botanê. Di herêma Botanê de tenê kurdên misilman tunebûn her wiha êzidî, ermenî û asûrî jî hebûn. Lê hêza parastina leşkerî tenê yê kurdên sûnî bû. Kurdên sûnî dibin pêşengiya Bedirxan Beg de bi xweparastinê bersiv dan Mîr Mihemed. Ji Çiyayê Sîncar heta Nisêbînê herêm tev bû qada şer. Di vî şerî de ji hêzên Bedirxan Beg gelek peya û siwarî hatin kuştin, lê zirara mezin êzidî, ermenî û asûriyan dîtin. Ji ber ku hêza parastina van tune bû bawerhişkiya Mîr Mihemed bû sedema qetilkirina bi hezaran kesî yên ji van gelan.
Pêşketin û bihêzbûyîna Mîr Mihemed, Osmaniyan dixist nav fikaran. Êdî Mîr Mihemed ji bo xwe jî wekî pirsgirêkeke mezin didîtin. Li gorî Osmaniyan hewce bû ku pêşî lê bihata girtin. Ji hêla rêveberiya Osmaniyan ve di 1835’an de waliyê Sêwazê Reşît Paşa, waliyê Bexdayê Alî Riza Paşa û Waliyê Mûsilê Mehmet Paşa ji bo têkbirina Mîr Mihemed hatin peywirdar kirin. Ev walî bi gelek hêzeke mezin bi ser hêzên Mir Mihemed ve çûn. Ji hêla amûr û teknîkê ve hêzên Osmaniyan xwedî awantajên mezin bûn. Mîr dît ku dê nikaribe biser keve hêzên xwe vekişandin çiyayên Kurdistanê û xwest bi rêbazên şerê gerîla liberxwe bidin. Bi vê rêbazê gelek zayiyatên mezin dan artêşa Osmaniyan. Demek şûn de hêzên Osmaniyan neçar man paşve vekişin.

ÊRÎŞ DEST PÊ DIKIN
Mîr wexta ku dît Osmaniyan vekişiyan, bi vî moralî xwe gelek bihêz û serketî hesiband û di cotmeha 1835’an de li dijberê Îranê jî dest bi êrîşan kir. Bi van êrîşan ji hêla stratejiyê ve şaşî ya herî mezin a dîrokî hatibû kirin. Di heman demî de li dijberê herdu hêzên Rojhilata Navîn yê herî mezin ketibû nav şer. Di demeke kin de herêma Kutur û Saldûzê ji bin kontrola Îranê derxist. Hêzên Mîr Mihemed li dijberê hêzên dewleta Îranê her roj serkeftin bidestdixistin. Ev serkeftinên Mîr Mihemed û pêşketina kurdan, îngilîzan xistibû nav fikaran. Îngilîzan ev pêşketina kurdan li dijberê berjewendiyên xwe yên Basrayê heta Hindistanê wekî xetere didît. Îngilîzan nedixwest dewletek nû ya dînamîk li dîjberê wan derkeve holê. Îngilîzan li dijberê vê dewleta dînamîk parastina herdu dewletên kevn û nexweşên ku girêdayiyê wî ne parastin ji bo berjewendiyên xwe yên herêmê hîn hêsantir didît. Îngilîzan li ser vê polîtîkayê ji bo têkbirina Serhildana Mîr Mihemed sîxur û siyasetmedarên xwe xistin nav hewldanan.

ŞOPA ÎNGILÎZAN
Bi hewldana dewleta îngilîzan û bi taybetî jî bi dîplomasiya konsolosê îngilîzan ê Tebrîzê Îran û Osmaniyên ku xwedî nakokiyên bi sedsalan bûn li dijî kurdan di navxwe de tifaqek çêkir. Ji bo pelçiqandina serhildana kurdan di bin rêbertiya serfermandarê îngilîz ‘Şil’ de di 1738’an de plansaziyek hate amadekirin. Hêzên Îran û Osmaniyan ji du hêlan ve herêma Rewendizê dorpêç kirin. Di vî tengasiyê de Osmaniyan bi têkiliya ‘Mola Hetî’ -nav gel de wekî “Melayê xayin” tê bi navkirin- bi rêber û pêşengên olî re ketin têkiliyê. Mola Hetî bi xelîfe re di nava têkiliyan da bû. Osmaniyan piştî ku bi saya Mola Hetî ev oldar îkna kirin bi pêşengiya Mola Hetî fetwayek dan derxistin û dan belav kirin. Di wê fetwayê de digotin “Kî li dijî artêşa xelîfeyê şer bike ew kafir e. Di navbera misilmanan de hewceye ku aştî pêk were.” Di ser vê fetwayê re gelek eşîrên kurdan hêzên xwe ji nav şer vekişandin. Dayina piştgirî ya xwe ji Mîr Mihemed qut kirin. Carek din di nav hêzên kurdan de belavbûyinek dest pê dikir.

MÎR TESLÎM DIBE
Mîr Mihemed neçar ma ku banga Osmaniyan a radest bûnê qebûl bike. Piştî radestbûyînê Mîr Mihemed û malbata xwe û hinek serokê eşîran birin Stenbolê. Ji ber ku Mîr li dijî hêzên xelîfe beyî şer radest bûbû piştî 6 mehan li Stenbolê ma. Siltanê Osmaniyan bi dayîna hinek xelat û rutbeyan Mîr dilşad kir û paşve rêkir. Mîr bi keştiyê bi ser Derya Reş re dê vegeriya Kurdistanê. Li gor hinek çavkaniyan li Sêwazê, li gor hinek çavkaniyan jî li Trabzonê bi qomployê Mîr tê qetilkirin. Rêveberiya Osmaniyan li dijî Mîr û Begên kurdan polîtîkayên qirêj dimeşandin. Li gor hêza eşîran nêzikê Mîr û Begên wan eşîran dibûn. Heke eşîr bi hêz bûna bi rêzdarî nêzik dibûn, wan vedixwendin Stenbolê û bi bertîl û payeyan bi xwe ve girêdidan. Mîr û Began bi vî awayî dikirin neyarê eşîrên din û paşve rêdikirin. Heke eşîr bê hêz û qels bûna û serokê eşîrê jî di hedê xwe de nesekiniya îradeya eşîrê binpê dikirin û serokê eşîrê jî an dikuştin, an jî digirtin diavêtin zîndana.

FERMANA QETLKIRINÊ
Siltanê Osmaniyan beriya radestbûnê ji zû ve fermana kuştina Mîr dabû. Lê ji ber ku alîgirê Mîr zêde bûn ji bertekên wan ditirsiyan. Ji ber vê jî ji bo tunekirina Mîr di bin navê dostaniyê de rêbaza qomployê bi kar anîn û Mîr ji holê rakirin.
Piştî mirina Mîr Mihemed birayê wî Resûl Paşa bû serokê herêma Soran. Mîr û Begên kurdan ên ku Osmaniyan bi sed salan nikaribû îradeya wan bişkîne û radest bigire Mîr Mihemed bi êrîşên xwe yên hovane wan ya ji holê rakirin ya jî gelek qels kirin. Mîr Mihemed gelek zirarên mezin dan Mîr û Begên eşîrên wekî Baban, Botan, Bilbasî û Behdînaniyan. Ji ber vê jî mirov dikare bibêje ku Mîr Mihemed binezanî gelek xizmet ji dewleta Osmaniyan re kiriye. Tiştê ku Osmaniyan dixwest bikin wî xwe dikir. Osmaniyan ji bo xwe ev xizmet didîtin loma heta demekî li dijî Mîr bêdeng diman. Heta ku Mîr Mihemed eşîrên kurdan bi tevahî pelçiqandin û ji bo wan hate asta xetereyê hêj li dijî Mîr ketin nav hewldanan.

Aliyên qels ên Serhildana Mîr Mihemed

Serhildana Mîr Mihemed ji hêla stratejî, taktîk û dîplomasiyê ve gelek qels bû. Polîtîqayên emperyalistan ên li ser heremê bi zanibûnek baş fêm nekiribû. Nezanî û xedariya Mîr bû sedama zilm û zora wî ya li ser kurd û gelên heremê. Wekî mînak; karibû bi hêzên wekî Bedirxaniyan re tifaqek çêbikirana û hêzeke xurt derxistibana holê. Lê wî ev alternatîf qenc neceriband û xwest bi êrîşan Bedirxaniyan têk bibe û bike bin otorîteya xwe. Hewce bû ku ji bo tifaqa kurdan hewl bidaya xwe lê mixabin wî xwest bi darê zorê tifaqa kurdan di bin otorîteya xwe de çêke. Mîr bi vî hewldana xwe ya nebaş tifaqa ku hebû jî hilweşand. Tenê bi hêza leşkerên xwe bawer bû. Lê ji ber ku ew hêza leşkerê xwe jî bi zanibûneke baş û taktîkên serkeftî bi kar neanî li dijbî herdu dewletên mezin Osmanî û Îran tu serkeftin bidest nexist.


32

Porê Gulê…

Porê Gulê…
10/02/2011 – 08:16

Yildiz Gultekîn
yildizgultekin@hotmail.com
Xwedê kiriye em jin car caran destmalekê diavêjine ser serê xwe. Yan na, hemû keçelbûna me dê derketa holê
Xwedê kiriye em jin car caran destmalekê diavêjine ser serê xwe. Yan na, hemû keçelbûna me dê derketa holê. Em jin xwedê porekî giran daye me hinekan, ê din jî piçek pûrt li ser serê wan hene nizanin wê bi kîjan alî ve şeh bikin. Şehkirina ew porê tune, cend saetan dom dike, paşê hêrsa wan tê hema destmalekê diavêjin ser serê xwe û derdikevin derve.
A me jî Gulperiyeke me heye, em jê re dibêjin Gulê. Gulê jineke li ser xwe ye, suxilkar û hurmetkar e, heçî mêvanên wê bên, ew tu carî wana birçî bi rê nake, her dem nan û xwarina wê hazir e. Ez xwe jî tu carî wê tenê nahêlim dema mêvanên wê tên. Gulê pir heweskarê porê giran e, tim di dilê wê da porekî gur û dirêj hebû. Dê her tim digot, ez careke din bêm vê dinyayê hema bila tenê porê min hebe, wekî din tu tiştekî naxwazim.
Wan rojên hanê kiriye aqilê xwe, çûye hinek mûyê bizina rûçikandiye, şûştiye, şeh kiriye, rûniştiye ew mûyê bizinê yeko yeko li ser çêrmekî berxan ve dirûtiye, piştre hine kiriye û daye ser serê xwe. Min dît waye ji jêr ve tê, destmala xwe di bin porê xwe ve girêdaye, çav û birûyên xwe kil kiriye, cîke cîka wê ye tê. Ez şaş mam, gelo hema di şevekê de ew qas porê wê gur bû! An wê tim digot hema bila tenê carekê porê min gur bibe, ez tistekî din naxwazim. Wî dayê ev çi ye! Dema nêzî min bû, ew destmala li ser serê wê şimitî biniya guliyan. Devê wê yê bi ken hema mirov dibêje bila qet ev bedewbûn winda nebe. Min got keçê xêr e, ev çi ye, waye porê te di şevekê de gur û dirêj bûye! Keniya got: Erê, min ew qas dixwest ku ew porê min dirêj û gur bibe, hema di şevekê de wisa bû, xweşik bûye ne wisa! Li min hatiye, tê bibinî wê her roj dirêjtir û gurtir bibe, ez ê weke jiyana xwe li vî porê hanê binêrim.
Bi rastî jî rengê wê guhertiye ew porê hanê. Ez dîsa jî şaş mam, çawa ew por weke porê hinekirî disekine! Sibetira dinê bû hewar hewara Gulê. Ber bi mala min lez û bez direve. Ez tirsiyam, gelo çi bûye! Jixwe tu bela li ser serê min kêm nabin. Ez derketim ber derî, hema çavên min li çavên Gulê ket, ez di cihê xwe de cemidîm. Weyla min rebenê, ser û çavên wê soro-moro bûne, werimîne, dev û lêvên wê hemû bûne birîn. Qet halê wê tuneye ku bêje ez nexweş im. Min ew lezê destmala li ser serê wê rakir, dayêê çi bibînim, nava porê wê teeejî qirniyê bizina bûne. Ew çermê serê wê jî bûne birîn. Min got keçê waye nava porê te tijî qirniyên bizinan bûne. Te ew heywanên hanê derman nekir! Binêre qirniyên bizina kisk kişiyane nava porê te. Em mecbûr in wî porê te bidin ber meqesê, heyf e jî lê wekî din çareya ku tu van qirniyan xelas bibî tuneye. Hema destê xwe avête ew porê xwe hemû jorde anî. Ez tirsiyam, ziravê dilê min qetiya. Got: “ev porê min xwe nîne, ev mûyê bizina ye, ez şevekê rûniştim heta sibê min bi wî mûyê bizinê ji xwe re ev por çêkir. Min ku dizanî wê qirniyên bizina jî bikevin nava porê min, ew porê min nîne, zû min ji vê belayê xelas bike.”
Giriya û giriya. Ew roj heta êvara dereng min porê wê derman kir, şûşt, dîsa derman kir û şûşt. Ew birîna wê jî derman kir. Ew şev Gulê li ba min raza, heta sibê wê kire nalînî. Sibetirê bi rûyekî posîde rabû, ji şerman serê xwe berjêr kir. Min got qeeet dengê xwe dernexe. Ez li şûna te bûma minê jî çareyek wisa ji xwe re bidîta, xwe neqeherîne, were em taştêya xwe bi hev re bikin. Wekî din jî her tistî ji bîr bike. Tu bi ya min dikî mehê carekê zerika hêkekê bike nava hinek toxafka hişk, seriyek sîra mezin jî bikute nav, hinekî li hev bixe. Paşê bi porê xwe bide. Tu yê bibînî wê her roj porê te zêde bibe. Got: Na ez ditirsim. Rast e, tirs ketiye dilê wê. Min got ez ê amade bikim ji bo te, metirse wê porê wê her roj dirêjtir û gurtir bike… Jina bê por weke çivîka rût e… ji bo porekî dirêj hindik mabû Gulê jehrdayî bibûya…

Têloya geveze

Têloya geveze
17/02/2011 – 08:31

Yildiz Gultekîn
yildizgultekin@hotmail.com
Di nava vê dinyayê de, dema behsa tiştekî nebaş, an jî xirab dikin, an jî çavnebariya hinekên din dikin
Di nava vê dinyayê de, dema behsa tiştekî nebaş, an jî xirab dikin, an jî çavnebariya hinekên din dikin, an jî der heqê xelkê da xeber bidin, dibêjin tu weke jina filankesê geveze yî.
Halbûkî mêrên geveze jî li derdora me pir in, gevezetiya wan nayê xuyakirin weke yên jinan. Rast e, em jin carinan qet nizanin devê xwe bigirin, Hema li ku derê, çi wextîbe em xeber didin.
Têloyeke me heye, wey wey wey, xwedê jinên wiha neke tu deriyan, tu malan û şêniyan. Dayê rast e em jin car caran pir xeber didin. Lê Têlo qet nizane wê kengî bisekine û kengî dawiya xeberdana wê bê. Carinan li derdora xwe hin tiştên ne baş bibîne, li bendê disekine, ew mirovina gava dikevin nava cimaetê ew deqe devê xwe vedike. Îcar çi tiştên dîtiye, dehan jî dide ser û dest bi çîroka xwe dike. Ew dem wisa hêrsa min bilind dibe, ew dem ez di dilê xwe de dibêjim hema ez porê wê destê xwe biwalînim. Derdora xwe bibim û bînim, bila li ser hişê xwe biçe, zimanê wê lal bibe û tu careke din qet dengê wê dernekeve. Lê ez çi bikim ew jî jineke weke me jinan e. Di demeke nêzîk de, rojekê diçe ber çemê mezin, dema di nava daran de nêzî çemê mezin dibe, dibîne ku keçikek û xortek bi hev re ketine laqirdiyan, dikenin, destê hev girtine li ber çemê mezin rûniştine. Hema Têlo dema wan dibîne xwe paşde vedikişîne, xwe diavêje paş talda kevirekî mezin, heta ew herdu ciwan ji wir radibin diçin. Ew jî wana bi dizî guhdarî dike. Wana çi gotiye, yeko yeko dike nava mêjiyê xwe.
Duh danê nîvro keçika cîrana min hat nanê min li sêlê xist, dûre diya wê hat. Me nanê xwe hemû pêt û qedand. Piştre me xwarina xwe çêkir û em rûniştin li ser sifrê, min dît wê de Têlo hat. Teşiya xwe daye destê xwe, lêvên xwe li ser hevdu qurçimandiye, li ser me re sekinî û di bin lêvan de jî dikene. Min got dayê were tevî me xwarinê bixwe, belkî tu birçî buyî. Got na ez xwarinê naxwim, birçî nînim. Li kêleka keçika cîrana min rûnist bi dengekî bilind got, erê Nêrgiz ew xortê duh li ber çemê mezin ba te bû, çi ji te re digot! Dilê wî ketiye te qey! Ew xortê duh min nas nekir, kurê kê ye, kîjan esîretê ye, min tê dernexist.
Weeey rebena Nêrgiz hema di cihê xwe de sar bû û diya wê got, keçê ev jinika hanê behsa çi dike! Keçikê got dayê nizanim behsa çi dike, belkî tiştên şaşitî dîtiye, lê nan di qirika Nêrgizê de ma. Feqîra reben nizane wê çawa bersiva Têlo bide. Min dehfek li kêleka Têlo xist, hela tu were hundir ez ê tiştekî ji te re bêjim. Min bi zorê bir hundirê xênî, min got: Wî zimanê xweyî gemar niha bibire yan ez ê te li vê derê hûrî ser hev bikim, kesek jî nikare te ji ber destê min derxe. Ew gotinên tu dibêjî û ew resmên te dîtine jî wan hemûyan ji ber çavên xwe winda bike, careke din jî devê xwe veneke. Em hatin ser sifrê Têlo got na dayê na na, ew ne tuyî, min şaşitî kiriye. Jixwe çavên min jî baş nabînin, lewma min şiband te.
Dilê Nêrgizê hinekî rehet bû, rengê wê hate cih, min çav ji dayika wê re qirpand. Paşê dereng min ji dayika Nêrgizê re got, ew Têlo wê rojekê bela xwe bibîne lê nizam ji destê kê. Niha Têlo dema bike der heqê xelkê de gevezetiyê bike, berê tê ji min re dibêje, paşê diçe xeber dide. Lê ez dîsa jî lê bawer nakim. Wê rojekê mala xwe jî û mala hinekên din jî xerab bike, paşê nebêjin te ne gotiye…